^*vigl/a ^UV

1.

Freŝa, gaja, kiel pro ĵusa vekiĝo el bona dormo: li bone manĝis, li bone dormis, li fariĝis vigla [1]; li vekiĝis post kvaronhoro, jam iom pli vigla [2]; ĉio staras klare kaj plastike antaŭ mia animo, mi sentas min tiel vigla [3]; li povis sidi longe kaj per sia vigla imago prezenti al si la plej strangajn bildojn pri tio, kiel la strato antaŭe kredeble aspektis [4]; li vidis sian patron denove vigla kaj sana, li aŭdis lin ridanta tiel, kiel li ĉiam ridadis, kiam li estis en tre bona humoro [5]; vigla humoro ^BdV . maldorma

2.

Rapidaga, rapidmova; plena je ekscito kaj vivo: la kuzoj estis du viglaj knaboj [6]; kelke da scienculoj sidis en vigla interparolado ĉe siaj kruĉetoj [7]; li estis jen vigla, jen malbonhumora, sed ŝi ne kuraĝis diri eĉ unu vorton [8]; moviĝemaj, tre viglaj okuloj ^Marta ; li kun ĉiu momento fariĝadis pli vigla kaj ricevis ruĝajn vangojn, kiam li parolis pri la tago de la fianĉiĝo [9]; lia vigla karaktero plaĉis ĉe la unua vido, li tamen ne multe faris, li havis tro multe da festoj [10]; [li] dancis kun viglaj saltoj ^BdV . aventurema, viva²

3.

Rapide kaj aktive progresanta; diligenta, energia: ili estas viglaj: antaŭ ol venas al ili la akuŝistino, ili jam estas naskintaj [11]; ili estis tre diligentaj kaj viglaj, la maljunaj geedzoj, neniun horon ili pasigis en senlaboreco [12]; potence disvolviĝanta, vigla urbo [13]. fervora

4.

Atente prigardanta, observema: mi ne povus mem gardi tiel multenombrajn brutarojn kaj tial mi elektis viglajn hundojn kaj saĝajn paŝtistojn [14]; gardistoj viglaj, kiel hundoj [15].

En vigla maniero; kun impeto, diligento ktp: la laboro estas farata vigle kaj sukcesas en iliaj manoj [16]; la pepantaj birdoj […] vigle saltadis de branĉo sur branĉon [17]; la knabo fajfis tiel vigle, kiel malgranda birdo [18]; vigle kaj bonhumore li eniris [19]; la malgranda knabino […] aspektis vigle kaj saĝe, ŝi estis filino de la urbestro [20]; apenaŭ li enfrotis al ŝi la ŝmiraĵon en la piedon, la maljunulino leviĝis kaj ekiris multe pli vigle ol antaŭe [21]; lin tre vigle okupis la penso, kiajn profitojn oni havus, se oni posedus tiajn okulvitrojn [22]; la freŝa fonta akvo vigle elŝprucadis [23]. forte¹, fervore

(ntr)

1.

Rapide agi, kun freŝa spirito, kun atento: mi petas, rapidigu, ke ili iom pli viglu [24]; la vivo viglis antaŭ la malfermitaj fenestroj ^KKr ; sur la Esperanta libromerkato viglas pluraj eldonejoj japanaj ^EeP ; (figure) forte viglis en ŝi la deziro dividi kun iu alia la ĉefajn spertojn de la vivo ^ChV . boli³, fervori

2.

Maldormi kaj atente gardi: jen mi viglos (vigle prizorgos, prigardos) super ili por malbono, ne por bono [25]; do viglu (atentu, estu preta), ĉar vi ne scias, kiam venos la domomastro [26]; se la dommastro scius, [kiam] venos la ŝtelisto, li viglus [27]; [li] trovis ilin dormantaj, […]: ĉu vi do ne havis forton vigli kun mi eĉ unu horon [28]? mi viglis, kiel viro kutiminta al subitaj danĝeroj en kampoj kaj arbaroj ^Iŝtar .

Impeto, freŝhumoreco, atentemo, intenso de sentoj: la amuziĝado estis en plena vigleco [29]; juna princo trompis la viglecon de la pastroj [30]; kiom da viglo, kiom impeta vivemo [31]!

Kiu donas viglon, forton, emon: kiel la pluvo estas […] vigliga [32]! abunda fajro brulis sur la kameno, plenigante la ĉambron per vigliga varmo ^Marta ; la freŝa, vigliga aero de la […] montaro [33]. tonika

(tr)

Instigi al pli da agado, krei pli vivan etoson: vigligita de vino [34]; li kunvenigis ilin […] kaj vigligis ilian koron, dirante: estu kuraĝaj kaj fortaj, ne timu [35]; mi opinias konvena […], vigligi vin per rememorigo [36]; en Italujo […] la aero vigligas, dum en nordo, la malvarma, griza, kvazaŭ plumba tago nin premas al la tero [37]; lin ne vigligus la espero [pri io] pli bona ol tio, kio jam ekzistas ^EE ; ni ĉiujare kunvenas […] por vigligi en ni la amon al la ideo Esperantisma [38]. admoni, agiti, instigi

(ntr)

Ekagi iom vive, verve, rapide: la popolo vigliĝis de la vortoj de [la] reĝo [39]; nun la bovinoj vigliĝis, mi aŭdis ilin rapide trotantajn malantaŭ mi [40]; lastatempe intereso pri la lingvo sufiĉe vigliĝis [41]; lia konscienco […] nun subite vigliĝis [42]; la komence trankvila protesto plivigliĝis, kiam grupo de junaj artistoj prezentis sian proteston [43]. agitiĝi, vekiĝi²

Senforta, senenergia, neagema: ho malsaĝuloj kaj kore malviglaj […] [44]! ĝoja li venis al mi, rapide saltante, sed malĝoja, malvigla li foriris [45]. iam certe ŝi estis bela, sed nun aspektis laca kaj malvigla [46]. flegma, maldiligenta, pigra

(ntr)

Ne aŭ ne rapide agi, malhavi gajon aŭ impeton: kaj kiam la fianĉo malfruis, ili ĉiuj malviglis kaj dormis [47]; ju pli altaj la plandumoj estiĝis, des pli malviglis la paŝoj de la junulo [48]; lastatempe urbocentroj malviglas, ĉar ekde pluraj jaroj estas malfermataj grandvendejoj ekster la urboj [49].

Manko je intenso, forto, energio, agemo: ŝi falis en rigidan malviglecon ^KPr ; Kajsa ne montris […] malgajon pro la malviglo de sia edzo ^HsT .

(tr)

Senigi je emo al agado, malgajigi, malfortigi: [la hundojn] malvigligis la varmego kaj ili kuŝis eliginte la langon, brue spiris kaj neniel atentis la verddorsajn lacertojn ^MkM ; (figure) la recesio malvigligis altiĝon de la prezoj, kaj dum 1999 nur trifoje oni registris inflacion [50]. bremsi, bridi

(ntr)

Iĝi dormema, malatenta, ne agema: la malfeliĉulino pli kaj pli malfortiĝis, malvigliĝante, malgrasiĝante, iom post iom sin klinante al la tombo ^ChL ; kaptante la paseman ombron tie enuis la ĉevalgardantoj kun la malvigliĝintaj ĉevaloj ^MkM ; jen mi aŭdis: […multajn tedajn vortojn], feliĉe ŝi iomete malvigliĝas [nun] [51].

(tr)

Redoni freŝan agemon aŭ konscion: li revigligas la animon de sia sinjoro [52]; la feliĉa ideo pri la familiaj festenoj […] iom revigligis lin kaj iom post iom lia malbona humoro malaperis ^HsT . veki

(ntr)

Post malviglo rehavi pli da vervo, da agemo: rigardu, kiel revigliĝis miaj okuloj, kiam mi gustumis iom el ĉi tiu mielo [53]; lasu min libera, por ke mi iom revigliĝu [54]; post ĉiu nova silenta tempo, se ĝi eĉ daŭrus dekon da jaroj, aperos nova revigliĝo ^EE .